"Bu toprak senin toprağın…"
Geçen ay, 27 Ocak’ta, Pete Seeger’ın ölüm haberi geldiğinde, derin
bir sızı duymuştum yüreğimde. Haberi gazete için toparlamaya çalışırken,
Amerikan folk müziğine yepyeni bir yön vermekle kalmayan, insan hakları
savaşımını müziğinin ayrılmaz bir parçası kılan Seeger’ın bir zamanlar
çok
sık mırıldandığımız şarkıları yankılanıyordu kafamın içinde. “Where
Have All the Flowers Gone”… Evet, nereye gitmişti bütün o çiçekler?..
Sonra,
o yalın, süssüz, sevecen, ama sevecen olduğu kadar da sarsıcı ve içe
işleyen şarkısı düşmüştü aklıma: “What Did You Learn in School Today?”
Her zamanki “çevirgenliğimle” çevirmeden edememiştim:
“Bugün okulda ne öğrendin / Benim güzel yavrucuğum? … //
Washington’ın hiç ölmediğini öğrendim. / Askerlerin pek ender öldüğünü
öğrendim. / Herkesin özgür olduğunu öğrendim, / Öyle dedi bana
öğretmenim. … // Öğrendim ki hükümetimiz güçlü olmalıymış; / Hep
haklıymış, hiç yanılmazmış; / Üstün insanlarmış liderlerimiz, / Onları
seçip durmakmış bizim işimiz…”
O gün, yirmili yaşlarımıza güzellik, umut ve anlam katan Seeger’a
yazıklanırken, Almanac Singers’da birlikte çaldığı Woody Guthrie’yi de
anmadan geçememiştim. Çok geçmedi, Kolektif Kitap, Guthrie’nin biricik
romanı “Toprak Ev”i yayımlayıverdi. Yalnızca Seeger’ın değil, Bob
Dylan’ın, Bruce Springsteen’in ve daha nicelerinin yolunu açan, “This
Land Is Your Land”in, Steinbeck’in “Gazap Üzümleri”nden esinli “Tom
Joad”un yaratıcısı Guthrie’nin ABD’de yıllar sonra yayımlanabilen
romanını…
Peki, “Toprak Ev”in ABD’de yayımlanması neden 2012’ye, Guthrie’nin
doğumunun yüzüncü yılına kalmıştı? Kitabın HarperCollins’ten
yayımlanmasına önayak olan Johnny Depp ve Douglas Brinkley, bunun birkaç
nedeni olabileceği kanısındalar. Guthrie, belki de, romanın film
haklarının satılabileceğini umuyordu ve sabırla bunu beklemişti. Belki,
romandaki bazı şeylerin modasının geçmiş olduğu duygusuna kapılmıştı.
Belki, cinsellik konusundaki gözüpek yaklaşımının zamanının ötesine
geçtiğini seziyordu. Belki, o cesaretli sevişme sahnesinin yer aldığı bu
roman, Henry Miller’ın “Yengeç Dönencesi” ve “Oğlak Dönencesi”nin
yasaklandığı bir ortamda haksız suçlamalarla karşılaşabilirdi.
Pek çok neden sayılabilir. Ama şimdi önemli olan, hayranlarının,
yalnız hayranlarının mı, edebiyat okurlarının da, daha on beşindeyken
evden ayrılarak yük trenleriyle ülkeyi dolaşmaya başlayan, yanından
ayırmadığı gitarı ve armonikasıyla Büyük Bunalım döneminin işsiz ve
göçmen kamplarında yaşadıklarını şarkılarına yansıtan bu efsanevi
folkçunun tek romanına kavuşmuş olmaları.
Sıradan bir çiftin, Tike ile Elle May’in daha güzel yaşam düşlerinin,
aşkın ardından koşuşlarının, ama daha çok da yozlaşmış bir dünyada
anlam arayışlarının öyküsü olan “Toprak Ev”, kimi eleştirmenlerin
gözünde, “Toz Çanağı Amerika’sının güçlü bir portresi”.
“Toz Çanağı” deyip geçmemeli. Toz Çanağı ya da Dust Bowl, ABD’deki
Büyük Ovalar’ın bir bölümünü kaplayan koca bir bölge. Toz Çanağı deyimi,
1930’ların başında bölgeyi etkileyen koşullardan geliyor. Burada uzun
süre aşırı otlatma yapılması, toprakların kötü biçimde işlenmesi,
ardından kuraklıkların yaşanması sonucunda, ikide bir patlayan toz
fırtınaları tüm bölgeyi etkilemiş, 1929 Büyük Bunalımı sırasında
binlerce aile bölgeden ayrılmak zorunda kalmıştı.
Sözünü ettiğim toz fırtınalarının “Toprak Ev”de nerdeyse ilençli bir
roman karakterine bürünmesi ve Guthrie’nin, çevreyi talan eden kereste
tacirlerine meydan okuyarak doğayı ve insanı acımasızca sömüren düzenin
karşısına dikilmesi, “Bu ülke senin ülken” dediği toprakların özgürce
ekilebilmesini savunması, bu unutulmaz, çok yönlü sanatçının, günümüzde
tüm dehşetiyle beliren ekolojik tehlikelerin ayırdına ta o günlerde
vardığını da gözler önüne seriyor.
Kimileri, “This Land Is Your Land”in bir eşlikçisi olarak görüyor
Guthrie’nin romanını. Bazıları, bu romanda, Steinbeck’in toplumsal
sorumluluk taşıyan, sürükleyici biçemiyle D. H. Lawrence’ın erotik
içtenliğini buluyor. Kimileri, ayrıksı ve lirik bir tat taşıyan bu
“Amerika öyküsü” ile, bugünün bunalımlı ABD’si arasında bağlar kuruyor.
En iyisi, indirin Guthrie’nin şarkılarını, onlar eşliğinde başlayın “Toprak Ev”i okumaya…:)
E-Kitap - E-book :kitap özetleri, kitap özeti, yeni çıkan kitaplar, romanlar, hikayeler, biyografiler, kitap oku, bedava kitap
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder
kitap özeti, kitap,yeni çıkan kitaplar, romanlar, hikayeler, kitap oku, bedava kitap